Jeśli jeszcze nie mieliście okazji zobaczyć spotkania LIVE dotyczącego mojego kalendarza. Jest okazja nadrobić to klikając w poniższą miniaturkę. Luksusowo wydany kalendarz Tenba 2019 skrywa w sobie moje fotografie z ostatnich dwunastu miesięcy. Wybrane prace pochodzą z Polski, Chorwacji i Peru. Zapraszam.
Niedawno zwróciło Waszą uwagę moje zdjęcie wykonane na rajdzie przygodowym Krajna Adventure Race.
Krajeńskie krajobrazy to świetne miejsce do samej fotografii krajobrazu, a co dopiero gdy wpuścimy weń zawodników i połączymy kilka różnych dyscyplin. Oczywiście jak to na rajdach na orientację bywa, najpierw trzeba owych zawodników znaleźć na trasie, dysponując tymi samymi mapami co oni, na które naniesione są punkty kontrolne.
Taka sytuacja szczególnie wymaga zastanowienia się, co w przyadku pracy fotografa czy filmowca dokumentującego takie zmagania, zabrać do plecaka fotograficznego. Sprzęt na plecach musi zajmować niewiele miejsca, być stosunkowo lekki, by gwarantować mobilność i być na tyle urozmaicony, aby zabezpieczył wszystkie przewidziane i nieprzewidziane kadry.
Zazwyczaj pracuję na dużych, ponad czterdziestolitrowych plecakach. Pakuję tam wszystko. Od mikrofonów, powerbanków, zapasowych zestawów baterii, mini oświetlenia, po aparat z kilkoma obiektywami od ogniskowych 600mm do 15mm. Upycham gimbale do Go Pro, i kamerki sportowe, mini zestawy do czyszczenia optyki, kontrolery ruchu. Jeśli była taka potrzeba obwieszałem się dwoma statywami, głowicą filmową i dronem. Zdarza się, że na tę kupę gratów ląduje też jazda kamerowa do 160cm długości. To wszystko gwarantuje mi wykonanie zadania, które powierza mi klient na imprezach sportowych. Do niedawna taki litraż plecaka wyrył się w mojej pracy jako standard. Na pewien czas poprzestałem dociekania – co by tutaj poprawić czy zmienić. Z czasem człowiek szuka rozwiązań bardziej kompaktowych. W niektórych sytuacjach rozmiary są szczególnie pomocne, w przypadku wymogów lotniczych co do gabarytów plecaków i walizek czy poprostu chęć minimalizacji, która dotyka świat fotograficzny już od jakiegoś czasu.
Na rajdzie pojawiłem się z plecakiem Tenba Solstice w wariancie 24 litrowym. I wiecie co – w szystko oprócz jazdy kamerowej, której nie potrzebowałem, pomieściło się w tym modelu 🙂 Jeszcze do niedawna bym nie uwierzył. Zacząłem się pakować z zamiarem rezygnacji z niektórych rzeczy. Jednak w miarę „przemeblowywania” wewnętrznych ścianek mocowanych na rzepy (co akurat jest standardem u producentów plecaków foto) zdałem sobie sprawę, że zabieram wszystko, a drobiazgi poukładałem w świetnym organizerze Tenba Tools Cable Duo 8. Gdzie się podziało te 15-20 litrów. Myślę, że wszystko za sprawą świetnie pomyślanej organizacji wnętrza. Maksymalna dowolność układu, możliwość otwarcia ściany jednej z trzech komór i połączenia w jedną dużą kieszeń, to coś czego mi brakowało przez ostatnie lata zarabiania na życie włóczeniem się po lasach i górach z aparaten w dłoni. Kieszeń z głównym sprzętem otwierana od strony pleców – jest to już dla mnie standard. Gwarantuje bezpieczeństwo przed niepowołanymi łapkami, ale także chroni przed własnym zapominalstwem, gdy czasem zakładam otwarty plecak w „ferworze walki” podczas pracy na zawodach sportowych. Do tego mamy kieszeń od góry (to ta właśnie demontowalna z główną komorą) i na froncie kieszeń na drobiazgi, jedzenie czy dodatkowe ubrania. Na bocznych ścianach plecaka mamy rozciągliwe kieszenie na napoje. W przypadku wariantu 24-litrowego wchodzi tam termos do mojemności 1l. Znakomicie mieszczą się tam też nogi statywu, który dopniemy paskami kompresyjnymi. No i ta waga… 1.45kg to już naprawdę „fast and light” wśród plecaków z tego segmentu. Tenba otwarcie pisze, że stawia na jakość i wytrzymałość w stosunku do niskiej wagi, co w przypadku podróżowania czy pracy jaką wykonuję, jest zbawienne. Wszystko spinają systemy zamków i zacisków YKK®. Sam plecak jest uszyty z materiałów opierających się wodzie oraz posiada wodoodporny dolny panel. Posiada rzecz jasna także rain cover. Wracamy nad rzekę Łobżankę i na rajd przygodowy. Pogoda nie aspirowała do miana wybornej. Z ziemi szukałem naprawdę jakiegoś udanegoo kadru kajakarzy snujących się po romantycznych
serpentynach rzeczki we mgle. Biegałem z całym sprzętem na plecach od zakola do zakola, czas naglił. W końcu na jeden jedyny moment wyjrzało słońce. Poznałem już teren by zadecydować, że najlepiej to miejsce wyjdzie na zdjęciu z drona. Z górnej klapy plecaka wyjąłem Mavica Pro. Opatrzyłem jego kamerę w szary filtr ND16 i poszybowałem w górę. Po niespełna minucie mogłem już się zbierać z tego miejsca dalej. Wiedziałem, że mam już zdjęcie nr.1 z tego rajdu.
Proces powstawania finalnego obrazu w filmie, to wielostopniowa praca.
Co tak naprawdę w filmie ma znaczenie? Oczywiście, historia i dobry kadr. Jednak nie mniej istotna jest kolorystyka i cała potęga psychologii kolorów w postprodukcji, która wpływa na odczucia widza. Ostatecznie chyba najbardziej podskórne w doznaniach jest to, co oglądającemu się wydaje, że jest – a tego nie ma.
I tak np. PROLOG – to była próba zbliżenia się, czy otarcia o większą jakość produkcyjną. Jednocześnie postawiłem na minimalizm. Żeby osiągnąć klimat w prologu wystarczyła jedna lampa typu Redhead z softboxem, wytwornica dymu, blenda, tło oraz kawałek pomieszczenia i aktorzy z czołówkami 🙂 Tyle. Kluczem do wszystkiego zawsze jest pomysł.
Zdjęcia Piotr Dymus
Do zrealizowania kilkusekundowego ujęcia podnoszących się chmur nad symbolem Pienin – Trzema Koronami, potrzebowałem wczesną jesienią aż dwóch dni.
W mojej głowie zalęgł się pomysł, by w odpowiednim momencie realizowanego filmu dla Strefy Przygód zaprezentować wyłaniające się z chmur Trzy Korony. Pytanie tylko było takie – jak zmusić przyrodę, by podniosła chmury niczym wielka kotara. Nie było innej rady jak próbować i czekać na okazję. Słowo -czekać- jest tu zdecydowanie „słowem kluczem”. Dwa dni wstawania o 5 i jechania pod ścianę Trzech Koron, to był niewielki problem w porównaniu z tym, co zastawałem na miejscu. Ledwo świtało i wszystko wokoło było we mgle. Jednak gdzie te Trzy Korony dokładnie są? Zdecydowałem się na ujęcie w Timelapsie, pokazujące cały proces podnoszenia się chmur. Wiadomo zatem, że nie będzie już możliwości poprawki w trakcie nagrania. Musiałem określić dokładne położenie tematu ujęcia, posilając się różnymi foto-aplikacjami, lokalizatorami a także fotografiami z netu miejsca, w którym aktualnie zaplanowałem ujęcie. W tym momencie warto było przejść do kolejnej rozterki a mianowicie – kiedy ów proces będzie miał swój początek. Pogoda na najbliższe dni planowo miała być marna. Same mgły i kiepska widoczność. Wiadomo było teoretycznie, że jeśli wyjdzie słońce zza pobliskich szczytów, proces rozpadu mgieł powinien ruszyć…ale to było za mało jak na próbę pierwszego dnia. Udało mi się zarejestrować materiał nie do końca mnie zadowalający. Oczekiwanie od godziny 6 do 11 okazało się w sporej części fiaskiem.
Dzień drugi, ciągle mglisty. Stawiłem się o 6 rano w oznaczonym miejscu, uzbrojony w dokładne koordynaty i nastawy sprzętu, bazując na doświadczeniach dnia poprzedniego. Nic nie zapowiadało poprawy pogody na apkach w telefonie. Ale tego dnia już byłem mądrzejszy 😉 Tu potrzeba kogoś z większą wiedzą na temat pogody bo może być tylko jedna szansa. Z pomocą przyszła Karolina Krawczyk – meteorolog z Warszawy. Karola śledziła zdalnie ze stolicy dziwne obrazy z ujęć satelitarnych i powiadomiła mnie dokładnie, w którym momencie pojawi się małe okienko pogodowe. Dostałem „zielone światło” i ruszyłem z nagraniem. Z początku nic się nie działo. Jednak rzeczywiście, nagle niewiadomo skąd, za moimi plecami pojawiło się zamglone, ale jednak słoneczko i chmury okalające Trzy Korony ruszyły do góry. …i zadziało się dokładnie to, na co czekałem. W 240-stu poklatkowych zdjęciach realizowanych przez 60 min. zapisało się piękne zjawisko. Około południa byłem już „syty” w temacie zdjęć w tym miejscu.
Do zrealizowania takiego ujęcia potrzeba trochę szczęścia, doświadczenia i dużo cierpliwości.
Widzimy się na Biegach w Szczawnicy!!!
Jak zawiało, tak wyłamało mi mikrofon z kamery, który „dyźdał” jak flaga na cienkim kabelku. Zamarzały teleskopy w statywie, a prowadnice w jeździe kamerowej zaszły lodem – lewostronnie oczywiście, jak twarze biegaczy. Nie mówiąc już o zrysowanych lodową zawieją filtrach na obiektywie, niczym tafla miejskiego lodowiska przed Świętami Bożego Narodzenia. To było kilka dni świetnej pracy.
ZUK 2016 to był kompletny Whiteout pogodowy. Poprzedzające go dni zdjęciowe nie były dużo łatwiejsze. Brak widoczności, zarazem brak perspektywy, a więc i problemy z dobieraniem ostrości na każdym kroku. Mega wyzwanie pod względem sprzętowym, umiejętności, ale i trzymaniem nerwów na wodzy.
Czas zmierzyć się ponownie z zimową koncepcją ZUKa. Prace preprodukcyjne już trwają. 11 marca 2017 widzimy się na Zimowym Ultramaratonie Karkonoskim.
Zapraszam do obejrzenia filmu z ubiegłorocznej edycji.
Po raz kolejny przekonałem się, że nie ma co się nastawiać na określone z góry, a w dodatku ładne zdjęcia. Godzinę przed startem 150siątki siedziałem w samochodzie ociekającym deszczem i zastanawiałem się jak podejść do zaistniałej sytuacji pogodowej. Oczywiście ciężko nie wizualizować tego co chce się nagrać, by poczuć klimat filmu, zanim się go stworzy. To naturalny proces i często narzucamy sobie wizje do których w momencie nagrań podświadomie dążymy. Dlatego występuje czasem przy pracy zjawisko deja vu. Robota na planie zdjęciowym typu bieg ultra to doświadczanie wrażenia, że obserwuję to co się dzieje, jakby z wnętrza bańki mydlanej. Niby uczestniczę w jakimś wydarzeniu, ale nie mam na nie do końca wpływu. Staram się pokazywać uzyskany materiał o typowych rysach dokumentalnych jako treść fabularną. Często nie do końca zgadzającą się z rzeczywistością, a jej pewną interpretacją. Nie traktuję mojej pracy stricte jako reportaż. Zazwyczaj posiadając na planie zdjęciowym pewne gotowe już komponenty całości, jak np. muzyka, czy dograne sceny spoza samych zawodów, jestem czasem w stanie „wyjść” poza ową barierę „bańki”. Niestety wszędzie są same problemy…
Czasami zła pogoda okazuje się dobra. Na tegorocznej Łemkowynie tak właśnie się stało. Na szczęście przejrzystość powietrza była na tyle interesująca, że kluczowe, długie i lejące się ujęcia, nagrywałem z teleobiektywu, z akcją oddaloną nieraz o kilkaset metrów. Taki efekt dawał obraz z klimatem, z wrażeniem gęstej, nieprzeniknionej atmosfery Beskidu Niskiego. Uczucie niemal przygniatania biegaczy przez skondensowaną deszczową aurę, która blokuje ich przed dotarciem do mety. W filmie finalnie to „zagrało”.
Takie zdjęcia, to brak snu, czy posypianie gdzieś w samochodach, gdzieś, gdzie można było odpocząć choć na chwilę od zabłoconych gumiaków. Co tu zjeść, jak tu zjeść i gdzie tu zjeść to czasem problemy, które niestety nie są najważniejsze przy ustawicznej presji czasu, czy zaabsorbowania pomysłami. W momencie realizacji zdjęć na zawodach byłem już po kilku dniach nagrań do filmu. Odczuwałem zmęczenie ciągłym wdychaniem tajemniczości łemkowszczyzny i ciągle poszukiwałem wewnętrznych bodźców do pracy na najwyższych obrotach.
…a obroty czasem rosły, czasem spadały. Opowie o tym Karolina Krawczyk, która wraz ze mną i Piotrem Dymusem przemierzała ŁUTa.
Karolina Krawczyk:
Ciemność gęsta i późna. Ta z rodzaju drugiej połowy nocy w środku jesieni. Wybieramy się z Krzyśkiem w okolice pierwszego punktu odżywczego trasy ŁUT 150 i 80. Żadnych świateł, ruchu, problemy z zasięgiem, dookoła pustka i ani jednej żywej duszy, a droga zwęża się i prowadzi w gęsty las. Zatrzymuje nas szlaban i widok oznaczeń czerwonego szlaku. Pierwsi zawodnicy powinni pojawić się tutaj w ciągu pół godziny. U Krzyśka od razu włącza się tryb skupienia z błyskiem w oku. Kontra ze świateł samochodu na wąskiej leśnej ścieżce idealnie podkreśla deszczowy klimat tej nocy. Nie tracimy czasu. Działamy z próbnymi zdjęciami, kontrolując każdy element kadru. Z zawodnikami nie będzie to już tak oczywiste, nie będzie dubli i wskazówek typu „przesuń się lekko w prawo” czy „stań w kontrze najmocniejszego światła”. Mijają kolejne minuty. Pojawia się Bartek Gorczyca, a po dłuższej chwili następni biegacze. Krzysiek pracuje jak mróweczka, próbując wyciągnąć z tej aury, miejsca i światła wszystko co najlepsze. Zapominamy o upływającym czasie. Cieszymy się jak dzieci z odkrycia polany za szpalerem drzew po prawej stronie drogi, która pozawala nam złapać szerszą perspektywę miejsca. Jeszcze przed momentem świat ograniczał się tylko do wąskiej leśnej ścieżki, a teraz każdy szemra coś do siebie pod nosem, skacząc w deszczu i błocie po łące. Nawet przez myśl nie przechodzi nam to, że akumulator w samochodzie może nie mieć aż tyle cierpliwości, aby udźwignąć te wszystkie świetlne, kontrowo-deszczowe pomysły. A przy pierwszej nieudanej próbie odpalenia silnika nawet na moment nie pozwalam rozgościć się poczuciu, że możemy zostać w tym lesie na dłużej… NIE I JUŻ!, krzyczy coś mocno w środku i każe szybko wysiąść…po drodze rzucam jeszcze stanowczo, już na głos „wysiadam i pcham!, damy radę!” Nie daję Krzyśkowi czasu na reakcję i już mocuję się z tyłem samochodu. Następne kilkadziesiąt sekund to szybka próba rozbudzenia akumulatora. Na szczęście w kierunku lekko z górki. Silnik wkręca się na właściwe obroty. Nie ma miejsca na spowalniające narzekanie…jest czujność i szybka reakcja, jest pełna determinacja!
Na tym nie koniec przygód. Czasami determinacja nawet i trójki zapalonych robotą fotografów może nie wystarczyć. Kilkanaście godzin później samochód po raz drugi mocno gra na naszych emocjach. Tym razem nie chce wytoczyć się z błotnistej polany, na której zostawiliśmy go przed wejściem na Tokarnię. Inicjatywę przejmuje Piotr, do pomocy dołączają ratownicy GOPR, zabezpieczający trasę biegu. Próby rozbujania samochodu, podkładania drewna, wypychania, przestawiania kończą się po kilkunastu minutach sukcesem, zostawiając na naszych ubraniach niemałe ilości łemkowskiego błota.
Mikołaj Kowalski-Barysznikow mawia „Jak zaczynasz pracować, to jest z Tobą ograniczony kontakt”. Zdaję sobie z tego sprawę, ale jest to nieodłączny element mojej pracy i muszę ponosić tego konsekwencje 🙂
Temat Główny z filmu. Carlos Estella – Coming back to life
Krzysztof Gajdziński, Dyrektor Zawodów:
Kilka lat temu przeprowadziliśmy się do Krosna i musieliśmy szybko znaleźć treningową alternatywę dla krakowskiego Lasku Wolskiego i pobliskich Gorców. Na weekendowe wybiegania wybieraliśmy się w Beskid Niski i okazało się, że to świetny teren do biegania. Niezbyt wymagający technicznie, nieprzesadnie stromy, szkoda, że nikt nie robi tu zawodów – pomyśleliśmy. A skoro nikt nie robi, to czemu nie mielibyśmy zrobić my? Trasa 150 była naturalną konsekwencją woli „przemierzenia” podczas zawodów całego Beskidu Niskiego . Tymczasem wszystkie kapliczki, cerkiewki i chyże, które zdarzało nam się spotykać na treningach, były inspirującym tłem całości. Teren zamieszkiwany przez Łemków, a więc obszar od Krynicy Zdroju po Komańczę, idealnie zbiega się z lokalizacją Beskidu Niskiego. Warstwa kulturalno-etnograficzna była dla nas bardzo ważna w budowaniu całej narracji wydarzenia. Dzięki temu ŁUT nie jest tylko wydarzeniem sportowym w jakimś anonimowym miejscu. Wiem, że wielu zawodników zainteresowało się tematem Łemków, że zdają sobie sprawę, gdzie biegną i co się działo na tych terenach, a „duch” nieistniejących już wsi, przez które przebiega trasa, jest dla nich dodatkową wartością, budującą niezwykłą atmosferę wydarzenia. Gdybyśmy przenieśli się teraz z zawodami w Beskid Sądecki czy Bieszczady, to cały odbiór wydarzenia przez zawodników byłby zupełnie inny.
Pierwsza wyłoniła się starsza kobieta…. Szedłem dalej przez mrok …starsza pani musiała być pięknie pomarszczoną Łemkinią. Opowiedziałaby historię swojego świata i osadziła nas w realiach. W wyniku późniejszych działań, udało się trafić do Natalii z radia lem.fm. Zaproponowała mi swoją Babcię, która okazała się idealnym spełnieniem moich oczekiwań.
Natalia Małecka:
Babcia Maria w tym roku skończyła 81 lat i wciąż jakoś tak koślawo mówi po polsku. I jestem z tego dumna. W naszej rodzinie pierwszym językiem jest łemkowski. Babcia mieszka w Wirchni na Łemkowynie. Od zawsze, bo choć przez pewien czas musiała żyć „na zachodzie”, gdzie było płasko, lepsza ziemia pod gazdowanie i murowane domy, to duchowo ciągle była w ukochanych górach. I jak tylko nadarzyła się możliwość, kiedy po 10 latach zezwolono wrócić i odkupić swoje mienie, razem z mężem, dziadkiem Piotrem i miesięcznym dzieckiem, Stefanem, wybrali się w drogę powrotną. Do siebie. I z tego też jestem dumna. Dzięki temu i my jesteśmy blisko Łemkowyny. U babci Marii całą jesień pachnie suszonymi grzybami. Robi z nich najlepszą zupę grzybową. W zimie pachnie żywym ogniem ze szparhetu, na wiosnę ziołami, a w lecie jabłkami. Babcia robi z nich najpyszniejszy dżem, którym nas potem obdarowuje. Bo babcia Maria uwielbia się dzielić.
Wizja filmu rozwijała się dalej. Wybrana muzyka zapętlała się w słuchawkach do nieprzytomności. Konstrukcja tematu głównego jednoznacznie skłaniała mnie do wczucia się w istotę wszechobecnego wirowania. Mijały kolejne dni, a atmosfera na garażach zagęściła się od wirujących liści, drzew, gwiazd, całej Drogi Mlecznej, biegaczy, wirujących przedmiotów i tańczących łemkowskich spódnic – tych ostatnich nie udało się zrealizować.
Poszukiwałem także motywów folkloru i rzemiosła regionu Łemkowszczyzny. Czegoś, co jednoznacznie będzie kojarzyć się z Łemkami. Widziałem w wyobraźni pięknie bielone stare chyże, gdzie mieszka duch ciepłego ogniska domowego. Finalnie udało się, dzięki uprzejmości kierownika – Pani Klaudii Zbiegień, nagrać zdjęcia w Zagrodzie Maziarskiej w Łosiu. Już w zeszłym roku rozmyślałem, żeby zaangażować do współpracy Panią Julię Dosznę – wybitną pieśniarkę łemkowską, znaną w kraju i za granicą. Słucham jej od dawna – czy mogłem przypuszczać, snując swoje wizje jeszcze w Warszawie, że podczas tegorocznego pobytu na zdjęciach do ŁUT będę śpiewał z Panią Julią. W zaciszu jej prywatnego ogniska, snuliśmy koncepcje nad pieśnią do filmu, której fragment kończy materiał filmowy. Na tych etapach z pomocą przyszedł Mikołaj.
Mikołaj Kowalski – Barysznikow:
Łemkowszczyzna to najbliższe mojemu sercu miejsce na ziemi. To tu spędziłem najpiękniejsze lata dzieciństwa, tu poznałem i pokochałem las, oswoiłem ciemność, samotność i tutaj najbardziej kocham być. Łemkowszczyzna to nie tylko piękna kraina, ale i piękni, dobrzy ludzie. Jednym z nich jest Piotr Michniak, sołtys mojej wsi, z którym kiedyś chodziłem na szkolne zabawy, a dziś wpadam do niego zapłacić podatek rolny albo skosztować placka, który właśnie upiekła jego żona. Z Piotrkiem znamy się od lat, ale nie wiedziałem, że potrafi wyrabiać drewniane łyżki – tradycyjną, nowicką metodą. W filmie Krzyśka Zaniewskiego zobaczycie nie tylko jak taki proces robienia łyżek wygląda, ale też poznacie lepiej moją ukochaną krainę i wesołą menażerię mojego wielkiego przyjaciela Dzikiego Bo – z wilkiem na czele! A śliwki, które w relacji z Łemkowyny tak spoglądają rozmarzone na gwiazdy, już przyszłej jesieni wydadzą słodkie, węgierskie owoce, które ja potem zamknę w słoikach. Jak będziecie szybko biec, to może starczy i dla Was. Będę na Was czekał na punkcie w Ropkach!
Nie sposób nie docenić dzikości Beskidu Niskiego. Zacząłem poszukiwać alegorycznych porównać do biegaczy, którzy są tam tylko gośćmi – jednak żyjącymi w symbiozie z otaczającą, pełną tajemnic przyrodą. Z początku miały być to tylko konie. Jednak, gdy poznałem później Dzikiego Bo, do mojej wizji doszedł najważniejszy bohater, który wygląda dziko, ale z którym można robić duble.
Dziki Bo:
http://karolinakrawczyk.com/scenariusz-i-rezyseria-krzysztof-zaniewski/
Materiał zrealizowany dla www.ultralemkowyna.pl
Materiał zrealizowany dla Maratonu Wigry w pięknych i dzikich rejonach Wigierskiego Parku Narodowego.
https://www.youtube.com/watch?v=ohqjn1BWosY
